biuro@wasztan.pl
570-406-700
Autor: mgr inż. Sebastian Wasztan
Olej elektroizolacyjny pełni kluczową rolę w utrzymaniu sprawności transformatorów elektroenergetycznych. Przyjmuje się, że ok. 70% zjawisk zachodzących w jednostkach ma swoje przełożenie na zmiany parametrów oleju, dlatego też jego właściwości są analizowane podczas oceny stanu technicznego urządzeń.
Głównym zadaniem oleju w transformatorach jest zapewnienie izolacji elektrycznej pomiędzy elementami urządzenia pod napięciem oraz skuteczne odprowadzanie ciepła generowanego w procesie transformacji energii elektrycznej. Dobrej jakości olej transformatorowy charakteryzuje się wysoką odpornością na utlenianie, stabilnością chemiczną i doskonałymi właściwościami dielektrycznymi.
Do dodatkowych funkcji oleju w transformatorach należą:
W tym artykule przyjrzymy się właściwościom oleju transformatorowego, jego rodzajom, wymaganym badaniom oraz zastosowaniu w przemyśle transformatorowym.
Olej transformatorowy, to specjalistyczna ciecz elektroizolacyjna wykorzystywanaw energetycznych transformatorach olejowych oraz aparaturze rozdzielczej.W wielu opracowaniach i handlu mogą być używane zamiennie dla oleju transformatorowego również inne nazwy, np. olej dielektryczny lub olej elektroizolacyjny. Należy zwrócić uwagę, że oleje transformatorowe znacząco się od siebie różnią i nie mogą być wybieranie jedynie na podstawie kryterium ceny.
Olej transformatorowy jest niezastąpionym składnikiem każdego transformatora olejowego.
Wśród najpopularniejszych rodzajów oleju wyróżniamy: oleje mineralne, oleje syntetyczne oraz oleje na bazie estrów roślinnych. Każdy z nich ma swoje specyficzne właściwości, które decydują o jego przydatności w określonych warunkach.
Oleje transformatorowe mogą być produkowane jako inhibitowane lub nieinhibitowane.
Oleje nieinhibitowane cechują się śladową ilością inhibitora (do 0,008%).
W olejach inhibitowanych zawartość inhibitora przyjmuje się na poziomie 0,008% – 0,4%.
Celem stosowania inhibitorów jest zapobieganie powstawaniu związków tlenowychi pogarszaniu właściwości oleju w trakcie eksploatacji oraz zachowanie stabilności termicznej. Olej inhibitowany stosuje się w normalnych i trudnych warunkach pracy transformatorów, np. przy wysokich temperaturach otoczenia. Wg normy 60296:2020 olej inhibitowany jest zaliczany do cieczy dielektrycznych typu B.
Najczęściej kadzie transformatorów są napełniane olejem mineralnym. Cechuje się on dość niską temperaturą zapłonu i jest łatwopalny. Olej ten w przypadku przedostania się do gleby lub zbiorników wodnych powoduje ich skażenie i ulega powolnemu rozkładowi.
Alternatywę dla oleju mineralnego stanowi olej syntetyczny na bazie estrów. Używa się go w jednostkach, gdzie ochrona środowiska przed skażeniem i względy ochrony przeciwpożarowej są kluczowe. Charakteryzuje się on małą toksycznością, wysoką biodegradowalnością oraz wysoką temperaturą palenia.
Oleje syntetyczne wykazują szczególną cechę – pochłaniają z celulozy duże ilości wilgoci. Dla przykładu olej MIDEL 7131 może absorbować do 600 ppm wody bez zmniejszenia napięcia przebicia.
Najbardziej przyjazny środowisku jest olej transformatorowy na bazie estrów roślinnych. Aktualnie nie jest on jeszcze szeroko stosowany w Polsce i prowadzone są nad nim badania. Pozyskuje się go z nasion roślin oleistych. Jako jedyny z omawianych wyżej olejów pochodzi z zasobów odnawialnych. Olej roślinny posiada zadowalającą trudnopalność.
Wybór odpowiedniego oleju zależy od specyfiki instalacji oraz wymagań dotyczących bezpieczeństwa, wydajności chłodzenia i ochrony środowiska.
Olej transformatorowy dla zapewnienia odpowiednich warunków pracy transformatorów musi być poddawany regularnym badaniom. Należy przez to rozumieć:
W celu zapewnienia niezwodnej pracy rozdzielczych urządzeń energetycznych konieczne są okresowe badania oleju transformatorowego. W wielu przypadkach podczas długotrwałej eksploatacji transformatorów olej ulega starzeniu i traci właściwości.
Należy pamiętać, że oleje mineralne mają tendencję do wydzielania gazów i rozkładu chemicznego pod wpływem wyładowań niezupełnych, dlatego też kluczowe jest regularne prowadzenie badań oleju na DGA. Wczesne wykrycie defektów i wad transformatorów umożliwia ich naprawę lub wyłączenie z ruchu jeszcze przed wybuchem i awarią katastrofalną.
Przykład awarii małego transformatora przedstawia film dostępny pod adresem: https://www.youtube.com/shorts/hFE6wpqP_jI.
W większości przypadków zaleca się wykonywanie testów oleju transformatorowego. Transformatory i oleje należy badać!
Literatura
Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *
Komentarz *
Nazwa *
E-mail *
Witryna internetowa
Zapamiętaj moje dane w tej przeglądarce podczas pisania kolejnych komentarzy.
Opublikuj komentarz
